Behandelen van diabetes

Behandelingsdoelen voor ogen houden

Er zijn twee soorten behandelingsdoelen: Korte- en lange termijndoelen

De korte termijn behandeling is erop gericht de bloedglucose binnen normale waarden te houden waardoor hyper- en hypoglycemie wordt voorkomen. Het risico op het ontwikkelen van lange termijn complicaties wordt zo ook drastisch verminderd.

Gezonde voeding, lichaamsbeweging en zo nodig medicatie en/of insuline vormen de hoekstenen van een goede diabetesbehandeling.

De voedingsdriehoek: gezond en evenwichtig eten

Een evenwichtige en gevarieerde aangepaste voeding is de hoeksteen van een moderne diabetesbehandeling.

De voedingsdriehoek is een belangrijk hulpmiddel. De voedingsmiddelen worden in zeven verschillende vakken ondergebracht, met één restgroep (voor uitzonderlijk gebruik) die elk een specifieke bijdrage leveren aan een evenwichtige voeding. Samen met de arts kan een gezond voedingsplan worden opgesteld aangepast aan de persoonlijke behoeftes en situatie.

Een evenwichtige en aangepaste voeding is heel belangrijk bij een moderne diabetesbehandeling.

Lichaamsbeweging en sport

Onderaan de voedingsdriehoek staat lichaamsbeweging en sport. Daarom wordt het ook de actieve voedingsdriehoek genoemd. Lichaamsbeweging heeft een gunstige invloed op uw gewicht, bloedglucose, vetverbranding, bloeddruk en stoelgang. Praktisch kan u misschien meer de trap of de fiets nemen, tuinieren,… Al deze inspanningen werken verlagend voor uw bloedglucose. Overleg steeds met uw arts welke inspanning voor u het best van toepassing is, zodat een eventuele behandelingen met medicijnen in functie kan worden aangepast.

Dranken

In de volgende groep treft u de dranken aan. Per dag zou u minstens 1.5 liter vocht moeten drinken opdat alle lichaamsprocessen vlot zouden verlopen. Water dient als oplos- en transportmiddel voor levensnoodzakelijke stoffen en als afvoermiddel voor afvalstoffen. Dranken die tot deze groep behoren zijn o.a. bron- en bruiswater, koffie, thee, light frisdranken (max 1/2 liter), ontvette bouillon, magere ongebonden groentesoep, groentesap.

Koolhydraten

De volgende groep bevat volwaardige complexe koolhydraten (beter gekend als zetmeel en vezels). Zetmeel bepaalt de hoeveelheid suiker in het bloed. Uw lichaam gebruikt het als brandstof voor het verkrijgen van energie. Volwaardige koolhydraten zijn niet zoet smakende traag opneembare suikers. Ze zijn te vinden in brood, rijst, aardappelen, beschuit en ontbijtgranen. Vezels spelen een belangrijke rol in het verzadigingsproces. Ze vertragen de vertering en opname van koolhydraten in het bloed. De hoeveelheid graanproducten en aardappelen die u nodig heeft hangt af van hoe actief u bent en of u al dan niet overgewicht vertoont.

Groenten en fruit

In de volgende groep treft u aan de ene kant groenten en aan de andere kant fruit aan. Groenten leveren vooral oplosbare voedingsvezels, vocht, vitaminen, mineralen en antioxidanten aan. Afhankelijk van de soort groenten bevatten ze meer of minder koolhydraten. Erwten, bonen, maïs, pompoen, rode biet en linzen bevatten meer koolhydraten dan bladgroenten. De oplosbare voedingsvezels zorgen voor een tragere opname van de glucose ter hoogte van de darm met een tragere bloedglucose stijging tot gevolg. Daarom raadt men steeds wat rauwkost bij de tweede broodmaaltijd aan.

In een gezonde voeding voorziet men 300 gram groenten per dag. Fruit levert enkelvoudige koolhydraten onder de vorm van fructose of vruchtensuiker dewelke eveneens een invloed hebben op de bloedglucose. Bananen, druiven en sommige exotische vruchten bevatten meer suiker dan appel of aardbeien. Het is een belangrijke bron van vitaminen, vocht en voedingsvezels. Minstens 2 porties fruit behoren tot de aanbevelingen. Vermijd gedroogd fruit en opgelegd fruit in siroop.

Melk- en vleesproducten

Verder bovenaan in de voedingsdriehoek staan aan de ene kant de melk- en calcium verrijkte sojaproducten en kaas welke eiwit, calcium, vitamines en vetten aanbrengen. Magere en halfvolle melk, karnemelk en magere yoghurt of magere melkproducten gezoet met kunstmatige zoetstoffen genieten de voorkeur. Ze bevatten galactose, een enkelvoudig koolhydraat wat zelden alleen in de natuur voor komt, maar samen met glucose het bekende lactose of melksuiker vormt wat eveneens de bloedglucose kan beïnvloeden. Vaste kazen en ½ vaste kazen bevatten geen lactose, maar zijn wel bronnen van vetten. Ook hier moet u magere soorten nemen. Aan de andere kant treft u vlees, vis en ei aan welke voornamelijk eiwitten leveren en geen invloed hebben op de bloedglucose. Vlees kan veel vet bevatten. Geef daarom de voorkeur aan mager vlees en vervang het regelmatig (2-3x/week) door vis. Sojaproducten en noten zijn een goed alternatief voor vlees maar bevatten geen vitamine B 12. Noten bevatten veel calorieën en peulvruchten, die ook deel uitmaken van deze groep, zijn dan weer koolhydraatrijk zodat u er rekening dient mee te houden in uw maaltijd.

Vetten

Bijna aan de top van de voedingsdriehoek staat een klein vak met smeer- en bereidingsvetten. Ze leveren dubbel zoveel energie als eiwitten en koolhydraten, hebben geen invloed op de bloedglucose maar leveren ook essentiële vetzuren en vet oplosbare vitamines. Gebruik deze vetstoffen met mate want te veel vet leidt snel tot overgewicht. Een afgestreken koffielepeltje smeervet op de boterham en 1 afgestreken soeplepel bereidingsvet per persoon voor een warme bereiding zijn dan ook meer dan voldoende. Pas je bereidingswijze aan door bijvoorbeeld meer te stomen of te grillen. Vermijd zoveel mogelijk verzadigde vetten, het zijn vetten die hard worden in de koelkast en het cholesterolgehalte in uw bloed doen stijgen. Vloeibare vetten zijn een goed alternatief. Gebruik daarom dieet margarine of –minarine. Zonnebloem of koolzaadolie voor de koude bereidingen, olijf- en arachideolie voor de warme bereidingen. Gebruik magere slasauzen. Heeft u last van overgewicht, wees dan zuinig met alle vetten.

Restgroep: suiker

Helemaal bovenaan de voedingsdriehoek treft u de restgroep aan. Deze groep bevat snel opneembare koolhydraten. Ze smaken zoet en doen uw bloedglucose snel stijgen. Ze leveren enkel energie en geen waardevolle voedingsstoffen. Strikt genomen zijn ze niet nodig in een evenwichtige voeding maar kunnen in een beperkte hoeveelheid wel voor variatie zorgen.

Ze bestaan uit sucrose (synoniem voor sacharose). Sucrose, gevormd uit glucose en fructose is een tweevoudig koolhydraat en komt voor in tafelsuiker. Afhankelijk van het productieproces kan sucrose verwerkt worden tot kristalsuiker, poedersuiker, klontjes, bruine suiker, rietsuiker, siroop… Indien u deze soorten suiker in uw voedingsschema gebruikt, moeten ze (indien toegestaan) ingepast worden als een bron van koolhydraten. Voor de praktische toepassing hier van raadpleegt u best uw diëtist of diabetesdeskundige.

Kunstmatige zoetmiddelen zijn een goed alternatief, ze hebben geen invloed op uw bloedglucose en leveren weinig calorieën. Er bestaat voor elk van deze zoetmiddelen wel een maximale dagelijkse hoeveelheid die niet mag overschreden worden. Bij een normaal gebruik in uw dagelijkse voeding is er geen enkel risico. Aspartaam is bijvoorbeeld verwerkt in magere fruityoghurt, light frisdrank en suikervrije snoepjes.

Kunstmatige zoetmiddelen zijn een goed alternatief

Snoepgoed, gewone confituur, frisdranken, gebak en alcohol behoren eveneens tot de restgroep en bevatten naast suiker ook veel vet en alcohol. Maltose komt voor in bier, waar het ontstaat door gisting van gerstekorrels. Het is dus belangrijk dat u deze producten met mate gaat gebruiken. Het zijn dikmakers en ze kunnen uw bloedglucose grondig in de war sturen. Let op met dieetkoekjes of dieetchocolade. Ze zijn gezoet met fructose en bevatten vaak veel vet en zijn dus calorierijk. Fructose doet uw bloedglucose weliswaar minder snel stijgen dan suiker, maar moet toch meegeteld worden als een koolhydratenbron. Het levert evenveel calorieën als gewone suiker. Koekjes, chocolade, chocopasta, pralines gezoet met maltitol, sorbitol en xylitol bevatten ook veel vet en zijn dus ook calorierijk. Deze zoetstoffen hebben weinig invloed op uw bloedglucose en leveren maar half zoveel energie als gewone suiker. Het is niet omdat een voedingsmiddel koolhydraten bevat met een beperkte invloed op uw bloedglucose, dat u het onbeperkt mag nuttigen. Het bevat misschien veel verzadigde vetten of te veel zout, welke een nadelige invloed hebben op uw bloedvaten.

”Suikervrij” betekent niet ”vrij te gebruiken”. Lees steeds de verpakking om de juiste samenstelling van het product te kennen en vraag advies aan uw diëtist of diabetesdeskundige.

Tagatose is vrij nieuw, het heeft geen invloed op uw bloedsuiker en bevat slechts 1.5 kcal/g. Het is temperatuur bestendig en heeft geen artificiële nasmaak.

Glucose, een enkelvoudig koolhydraat, ook wel druivensuiker genoemd, treft u ook aan in deze restgroep. Het is u nu wellicht duidelijk waarom deze snel opneembare suiker wordt aangewend in acute situaties voor het behandelen van een acute hypo. Door elke dag uit elk van deze eerste zeven groepen te kiezen om uw menu samen te stellen, heeft u meer controle over de voedingswaarde van uw maaltijden. Het is een gezonde gevarieerde evenwichtige voeding waaruit u kan kiezen, maak dan ook de juiste keuze. Enkel de porties en de extra’s hoeft u aan te passen. Eet 3 maaltijden per dag en probeer zo min mogelijk tussen de maaltijden te eten. Verander de balans van uw maaltijden door kleinere porties mager vlees, vis, kip en eieren te eten. Geef de voorkeur aan magere kaas en magere melkproducten. Gebruik de juiste bereidingswijze om zo weinig mogelijk vet te moeten gebruiken. Eet meer groenten en fruit. En vergeet vooral niet te drinken, bij voorkeur water. Deze variatie geeft u een grotere vrijheid. U kan uw voeding aanpassen aan verschillende situaties in uw dagelijks leven en een routine creëren die bij uw levensstijl past. Hou een dagboek bij om zo een overzicht te krijgen van uw dagelijkse inname en u zal zich meer bewust worden van wat en wanneer u eet. Producten uit de restgroep kunnen in uitzonderlijke omstandigheden worden toegevoegd in overleg met uw diëtist, arts en diabetesdeskundige. Voel u niet schuldig als u bij een speciale gelegenheid iets extra eet of drinkt. Schakel nadien wel zo snel mogelijk weer over naar uw gezond eetpatroon.

Geniet van alles wat u eet!

Medicatie respecteren

Wanneer u type 2 diabetes heeft en de genomen maatregelen zoals aangepaste voeding en voldoende lichaamsbeweging niet meer volstaan om een goede bloedglucoseregulatie te bereiken, zal er medicatie worden opgestart. Er bestaan verschillende soorten elk met hun eigen specifieke eigenschappen en nevenwerkingen. Het zijn waardevolle geneesmiddelen maar laat ons niet uit het oog verliezen dat een beheersing van het lichaamsgewicht, gezonde evenwichtige gevarieerde voeding en voldoende lichaamsbeweging niet weg te denken zijn. Zonder deze maatregelen is elke behandeling met medicatie ontoereikend! Wanneer u zelf geen insuline meer aanmaakt, moet er insuline geïnjecteerd worden. Afhankelijk van uw levensstijl, activiteiten, leeftijd en soort diabetes zal uw arts samen met u beslissen welke insuline u nodig heeft, hoeveel en wanneer.

U dient steeds het voorgeschreven behandelschema nauwkeurig op te volgen want deze medicatie is afgestemd op uw voeding, maaltijdenspreiding en lichaamsbeweging. Sommige geneesmiddelen hebben een invloed op uw bloedglucose, ze kunnen de bloedglucose verhogen of verlagen. Sommige geneesmiddelen maken u ook minder gevoelig voor opkomende hypoglycemieën.

• Neem nooit medicatie op eigen initiatief.
• Wanneer een arts u nieuwe medicatie voorschrijft, is het belangrijk te melden welk type bloedsuikerverlagende medicatie u gebruikt om wisselwerkingen te voorkomen.
• Bij aanpassing van uw medicatie kunnen bijkomende bloedglucosemetingen of een aanpassing van uw bloedsuikerverlagende tabletten of insulineschema soms noodzakelijk zijn.

Heb je nog vragen of wens je advies, contacteer dan onze Viata apotheker.