Haaruitval (alopecia): soorten, oorzaken en behandeling

Hoe werkt de haargroeicyclus?

Er zijn 3 stadia in de cyclus van de haargroei, vanaf het begin van de haargroei van de wortel tot aan het verlies van het haar (haaruitval). Deze stadia staan ook wel bekend als de Anagene fase, Catagene fase en Telogene fase. Om het je wat eenvoudiger te maken hebben we deze hieronder even voor je uiteengezet. 

Gerelateerd: Haaruitval bij vrouwen

De anagene fase

De anagene fase is de periode van groei bij haaruitval. De cellen in de haarbol delen zich snel, waardoor er nieuwe haargroei ontstaat. Het haar groeit actief vanaf de wortels gedurende gemiddeld 2-7 jaar voordat de haarfollikels inactief worden. In die tijd kan het haar tussen de 25 en 45 centimer groeien. De lengte van deze fase is afhankelijk van jouw maximale haarlengte. Die varieert tussen mensen als gevolg van genetica, leeftijd, gezondheid en nog veel meer verschillende factoren.

De catagene fase

De tweede fase van je haargroeicyclus is de catagene fase. Deze periode is kort en duurt gemiddeld slechts 2-3 weken. In deze overgangsfase stopt het haar met groeien en maakt het zich los van de bloedtoevoer. Het wordt dan club hair genoemd.

De telogene fase bij haaruitval

Tot slot gaat het haar zijn derde en laatste fase in, de telogene fase. Deze fase begint met een rustperiode, waarin het club hair in de wortel rust terwijl er nieuw haar onder het haar begint te groeien. Deze fase duurt ongeveer 3 maanden bij haaruitval.

Na deze tijd valt het club hair uit om het nieuwe haar door de haarfollikel te laten komen. Dat is niets om je zorgen over te maken, het is een natuurlijk proces dat volledig onopgemerkt zal blijven. Elke haarfollikel is onafhankelijk en doorloopt de groeicyclus op verschillende tijdstippen. Dit heeft als gevolg dat je niet al je haar (haaruitval) in één keer verliest, je verliest maar 50-100 haren per dag verliest. Ondertussen zal de andere 80-90% van je haar in de Anagene fase zitten, dit zal dus in no time ook zijn doorgenomen.

Symptomen van haaruitval

Haaruitval kan zich op veel verschillende manieren voordoen, afhankelijk van de oorzaak. Het kan plotseling of geleidelijk aan ontstaan, daarnaast kan het alleen je hoofdhuid of je hele lichaam aantasten. Sommige soorten haaruitval zijn tijdelijk van aard, andere zijn permanent. Kenmerken en symptomen van haaruitval kunnen zijn:

• Geleidelijke verdunning op het hoofd. Dit is de meest voorkomende vorm van haaruitval, die zowel mannen als vrouwen treft naarmate ze ouder worden. Bij mannen begint het haar vaak terug te trekken van het voorhoofd in een lijn die lijkt op de letter M. Vrouwen behouden meestal de haarlijn op het voorhoofd, maar krijgen een algemene verdunning op de hoofdhuid.
• Ronde of vlekkerige kale plekken. Sommige mensen ervaren gladde, kale plekken. Dit soort haaruitval treft meestal alleen de hoofdhuid, maar soms komt het ook voor in baarden of wenkbrauwen. In sommige gevallen kan de huid jeukend of pijnlijk worden voordat het haar uitvalt.
• Plotseling loskomen van het haar. Een fysieke of emotionele schok kan ervoor zorgen dat het haar losser wordt. Bij het kammen of wassen van het haar of zelfs na voorzichtig trekken kunnen er handenvol haar uitkomen. Dit soort haaruitval veroorzaakt meestal een algehele haaruitval en geen kale plekken.
• Volledig lichaamshaarverlies. Sommige aandoeningen en medische behandelingen, zoals chemotherapie, kunnen resulteren in het verlies van haar over het hele lichaam. Het haar groeit meestal terug na de behandeling. 
• Schilfers die zich over de hoofdhuid verspreiden. Dit is een teken van ringworm. Het kan gepaard gaan met gebroken haren, roodheid, zwellingen en pijn.

Oorzaken van haaruitval

Mensen verliezen meestal ongeveer 100 haren per dag. Dat veroorzaakt meestal geen merkbare verdunning van de hoofdhuid omdat er tegelijkertijd nieuw haar zal aangroeien. Haaruitval treedt op wanneer deze cyclus van haargroei en verharing wordt verstoord of wanneer de haarfollikel wordt vernietigd en vervangen wordt door littekenweefsel. Haaruitval is meestal gerelateerd aan een of meer van de volgende factoren:

• Familiegeschiedenis (erfelijkheid). De meest voorkomende oorzaak van haaruitval is een erfelijke aandoening die kaalheid van het mannelijke patroon of kaalheid van het vrouwelijke patroon wordt genoemd. Het komt meestal geleidelijk met het ouder worden en in voorspelbare patronen - een terugwijkende haarlijn en kale plekken bij mannen en dunner wordend haar bij vrouwen.
• Hormonale veranderingen en medische aandoeningen. Een verscheidenheid van oorzaken zal komen door de hormonale veranderingen die optreden in het lichaam. Deze kunnen bijvoorbeeld ontstaan door de zwangerschap, bevalling, menopauze en schildklierproblemen. 
• Geneesmiddelen en supplementen. Haaruitval kan een bijwerking zijn van bepaalde medicijnen zoals de medicijnen tegen kanker, artritis, depressie, hartproblemen, jicht en een hoge bloeddruk.
• Een zeer stressvolle gebeurtenis. Veel mensen ervaren een algemene verdunning van het haar enkele maanden na een fysieke of emotionele schok. Dit soort haaruitval is tijdelijk.
• Bepaalde haarstijlen en behandelingen. Overdreven haarstyling of kapsels die je haar strak trekken kunnen leiden tot een vorm van tractie alopecia. Dit kan zowel tijdelijk als permanent van aard zijn.

Alopecia Androgenetica: erfelijke haaruitval

Het is een van de meest voorkomende oorzaken van haaruitval: Alopecia Androgenetica. Deze genetische aandoening zorgt ervoor dat het haar uitvalt, waardoor het steeds dunner en dunner wordt. Op een gegeven moment is het haar zo dun dat de hoofdhuid zichtbaar wordt.

Diffuus haarverlies (Diffuse alopecia)

Diffuse alopecia is voornamelijk te wijten aan een verstoring van de normale ontwikkeling van de levenscyclus van het haar, meestal onder invloed van een schadelijk middel. Hierdoor gaan 'matige' haren plotseling over in de verharingsfase; tijdens deze periode wordt een algemene verdunning van de hoofdhuid waargenomen, zonder dat er specifieke plekken te maken krijgen met haaruitval. Het kan de haargroei over het hele lichaam beïnvloeden, maar is meestal beperkt tot de hoofdhuid.

Deze vorm van haarverlies of haaruitval neemt na een periode van 3-4 maanden meestal af, ook zal het ophouden wanneer het effect van de schadelijke stof ophoudt te bestaan. Het is vaak moeilijk om een diagnose te stellen omdat de verdunning pas enkele (meestal 3-4) maanden na het gebruik van de schadelijke stof wordt waargenomen.

Diffuse alopecia is voornamelijk te wijten aan een verstoring van de normale ontwikkeling van de levenscyclus van het haar, meestal onder invloed van een schadelijk middel.

De oorzaken van kale plekken bij haaruitval

De aandoening alopecia areata bij haaruitval treedt op wanneer witte bloedcellen de cellen in de haarfollikels aanvallen, waardoor ze krimpen en de haarproductie afneemt. Het is onbekend wat er precies voor zorgt dat het immuunsysteem van het lichaam zich op deze manier op de haarfollikels richt. Hoewel wetenschappers niet zeker weten waarom deze veranderingen zich voordoen, lijkt het erop dat de genetica een rol speelt. Dit komt door het feit dat alopecia areata eerder voorkomt bij iemand die een familielid met de ziekte heeft. Een op de vijf mensen met de ziekte heeft een familielid dat ook alopecia areata heeft gehad.

Ander onderzoek heeft aangetoond dat veel mensen met een familiegeschiedenis van alopecia areata of haaruitval ook een persoonlijke of familiegeschiedenis hebben van andere auto-immuunziekten. Hier kan gedacht worden aan atopie, een aandoening die gekenmerkt wordt door een neiging tot hyperallergie, schildklierontsteking en vitiligo. Ondanks wat veel mensen denken, is er zeer weinig wetenschappelijk bewijs dat alopecia areata wordt veroorzaakt door stress. Extreme gevallen van stress zouden de aandoening kunnen veroorzaken, maar dat is niet voldoende bewezen.

Behandeling van alopecia areata

Alopecia areata bij haaruitval is een veel voorkomende auto-immuunziekte die vaak resulteert in onvoorspelbaar haarverlies. Er is momenteel geen genezing bekend voor alopecia areata, hoewel er bepaalde behandelingen zijn die door artsen kunnen worden voorgesteld om het haar sneller weer te laten groeien. De meest voorkomende vorm van alopecia areata behandeling is het gebruik van corticosteroïden, krachtige anti-inflammatoire geneesmiddelen die het immuunsysteem kunnen onderdrukken. Deze worden meestal toegediend door middel van lokale injecties, plaatselijke zalfapplicaties of oraal. Andere medicijnen die kunnen worden voorgeschreven die ofwel de haargroei bevorderen of het immuunsysteem beïnvloeden zijn onder andere Minoxidil, Anthralin, SADBE en DPCP. Hoewel sommige van deze kunnen helpen bij de hergroei van het haar, kunnen ze de vorming van nieuwe kale plekken niet voorkomen. 

Er is momenteel geen genezing bekend voor alopecia areata, hoewel er bepaalde behandelingen zijn die door artsen kunnen worden voorgesteld om het haar sneller weer te laten groeien.

Het gebruik van fotochemotherapie wordt door sommige studies ondersteund en biedt een mogelijk alternatief voor patiënten die geen systemische of invasieve therapieën kunnen of willen gebruiken. Voorafgaand onderzoek bij dieren heeft uitgewezen dat quercetine, een natuurlijk voorkomend bioflavonoïde in groenten en fruit, kan beschermen tegen de ontwikkeling van alopecia areata en bestaande haaruitval effectief kan behandelen. Verder onderzoek is nodig voordat quercetine kan worden beschouwd als een middel tegen alopecia areata.

Tips voor mensen met haaruitval

Mocht je last hebben van haaruitval dan is het verstandig om enkele voorzorgsmaatregelen te nemen voordat je de deur uit gaan. Enkele handige tips die wij je mee kunnen geven zijn: 

• Draag een zonnecrème als je aan de zon wordt blootgesteld.
• Draag een bril om de ogen te beschermen tegen de zon en om de plek waar de wenkbrauwen en wimpers normaal zitten te voorzien van extra bescherming.
• Gebruik hoofddeksels zoals hoeden, pruiken en sjaals om het hoofd tegen de zon te beschermen of warm te houden.
• Gebruik zalf in de neus om de membranen vochtig te houden en om bescherming te bieden tegen organismen die normaal gesproken gevangen zitten in neusgaten.

Alopecia areata maakt mensen niet direct ziek, noch is het besmettelijk. Het kan echter moeilijk zijn om met deze aandoening te kunnen leven. Voor veel mensen is alopecia areata een traumatische ziekte die een behandeling rechtvaardigt die zowel het emotionele aspect van haaruitval als het haarverlies zelf aanpakt.

Ondersteunende groepen en counseling zijn beschikbaar voor mensen om hun gedachten en gevoelens te delen, en om gemeenschappelijke psychologische reacties op de aandoening te bespreken. Alopecia areata is door sommigen vergeleken met vitiligo, een auto-immuunhuidziekte waarbij het lichaam melanine producerende cellen aanvalt en witte vlekken veroorzaakt. Onderzoek suggereert dat deze twee aandoeningen een vergelijkbare pathogenese kunnen hebben, met vergelijkbare soorten immuuncellen en cytokinen die de ziekten en gemeenschappelijke genetische risicofactoren aandrijven.