Huidkanker en melanoom: symptomen, herkennen en kenmerken

Er zijn 3 grote types huidkanker : het spinocellulair carcinoom, het basocellulair carcinoom, en het melanoom. De eerste twee types noemt men de non-melanoma huidkankers. Deze zijn relatief ongevaarlijk, maar moeten uiteraard ook behandeld en opgevolgd worden. Eén persoon op zes krijgt hier ooit mee te maken! Dit is frequenter dan borstkanker bij vrouwen!

Het melanoom daarentegen is een echte doder. Eén persoon op vijftig krijgt ooit een melanoom.

Deze 3 types samen maken dat dit de meest voorkomende kanker is!

Huidkanker is de meest voorkomende kanker

Hoe herken je huidkanker

Het identificeren is niet zo evident. Afhankelijk van het type zijn er verschillen in de kenmerken en bovendien kunnen de symptomen ook individueel verschillen tussen personen.

Kenmerken

Non-melanomen huidkanker

Basaalcelcarcinomen kan je voornamelijk herkennen aan het gladde, glazige uiterlijk. Vaak komt dit type huidkanker voor in het aangezicht en uit het zich in een traag groeiend knobbeltje dat na een tijd een zweertje wordt omringd door een gladde rand. Vaak voelt het zweertje vochtig en zit er een korstje op dat zeer gemakkelijk opengaat. Wanneer een basaalcelcarcinoom op de romp voorkomt, zal het meer lijken op een eczeemplekje.

Plaveiselcelcarcinomen komen vooral voor op hetaangezicht, de rug van de handen en de nek. Dit zijn plaatsen die veel in de zon komen en daardoor gevoeliger zijn voor huidkankerplekjes. Meestal uit het zich in een rozerood bultje met een schilferend korstje. Wanneer dit korstje verdwijnt, rest er een zweertje. Het verschil tussen de twee zit hem in de parelmoeren glans die zo karakteristiek is aan een basocellulair carcinoma. Een plaveiselcelcarcinoom heeft dit niet.

Premaligne afwijkingen van de huid kunnen ook uitgroeien tot huidkankerplekjes. Deze afwijkingen kan je herkennen aan keratose. Dit is een plekje op de huid dat lijkt op een wrat of een eczeemplek en die rasperig of ruw aanvoelt. Het kan ook uitgroeien tot een wondje wanneer je eraan krabt.

Non-melanomen onderzoek bij huiskanker

Om vast te stellen of je het hebt, kan je best je huid overal goed nakijken. Wanneer je veranderingen opmerkt aan pigmentvlekken of moedervlekken, ga je best even naar je huidarts. Deze zal je, als hij dit nodig acht, doorverwijzen naar de huidspecialiste die dan eventueel een biopsie doet om na te gaan of het plekje kwaadaardig is.

Non-melanomen behandeling

Afhankelijk van de plaats en grootte van de huidkanker, zal de huidspecialiste beslissen om het plekje chirurgisch te verwijderen, te bevriezen of weg te branden. Andere behandelingen kunnen fotodynamische therapie, lokale chemotherapie en immunotherapie zijn. Bij fotodynamische therapie maken ze de kwaadaardige huidcellen gevoelig voor licht waardoor ze afsterven. Lokale chemotherapie maakt gebruik van celdelingsremmende en celdodende crèmes. Immunotherapie stimuleert het afweersysteem om de kankercellen te verwijderen.

Hoe ontstaat huidkanker? 

In de meeste gevallen ontstaat huidkanker door te veel blootstelling aan schadelijke uv-stralen. Wanneer de huid veelvuldig in aanraking komt met uv-stralen kunnen de huidcellen beschadigd raken. Hierdoor kan later huidkanker ontstaan. Naast uv-straling heeft je huidtype ook een grote impact op het risico dat je loopt. Lichtere huidtypes zullen sneller verbranden in de zon waardoor de huidcellen sneller beschadigd raken. Verder speelt erfelijkheid ook een belangrijke rol in het risico op huidkanker.  

Op welke plaatsen op het lichaam kan huidkanker voorkomen?

Huidkanker kan overal op de huid voorkomen. Toch lopen bepaalde plekken op het lichaam een groter risico op huidkanker. Dit zijn plekken die veel in contact komen met zonlicht zoals: het gezicht (voorhoofd, jukbeenderen, neus en kin), de hals, de schedel (bij kalende mannen) armen en benen.   
 

Symptomen

Melanoom

De letterlijke betekenis van het woord melanoom is eigenlijk zwart gezwel. Dit soort huidkankercellen komt voor in de melanocyten of pigmentcellen. Wanneer ze in groep voorkomen vormen ze pigmentvlekken of moedervlekken. Wanneer de pigmentcellen veranderen in kankercellen is er pas sprake van. Melanoom symptomen uiten zich voornamelijk in veranderingen van de kleur, dikte, etc. van pigmentvlekken of moedervlekken maar ze kunnen ook op de normale huid voorkomen. Om vast te stellen of je huidkanker hebt moet je dus voornamelijk letten op veranderingen of vlekjes die ineens opduiken. Je kan de ABCDE-regel gebruiken om te bekijken of je symptomen hebt die er op wijzen. Deze gaat als volgt:

• Asymmetrie: een asymmetrische vorm van depigmentvlek of moedervlek of een onregelmatige grootte en/of dikte.
• Boorden: wanneer degrenzen van de pigmentvlek onregelmatig zijn.
• Color: de kleur van de pigmentvlek is eerst vaak donker en daarna kan je meerdere kleuren door elkaar onderscheiden.
• Diameter: een diameter die groter is dan 5 tot 6 mm.
• Evolutie: als de vlek verandert van uiterlijk, grootte, kleur of dikte.

​

Omdat het zeer belangrijk is om vast te stellen of je een melanoom hebt, is het zeer belangrijk om de huisarts te raadplegen wanneer je zulke veranderingen of onregelmatigheden opmerkt. Of een melanoom kwaadaardig is, hangt dus niet af van een biopsie. Melanomen zijn standaard kwaadaardige cellen. De basocelcarcinomen en de plaveiselcelcarcinomen zijn ook kwaadaardig maar niet agressief en goed behandelbaar. De vaststelling blijft uiteraard wel belangrijk bij alle drie de vormen van huidkanker.

Melanomen onderzoek

Wanneer je een huidaandoening opmerkt, ga je waarschijnlijk eerst naar de huisarts. Deze kan je huid dan bekijken en vaststellen of een bezoekje aan de huidspecialist nodig is. De huidspecialist zal dan nagaan of er sprake kan van zijn. Wanneer er een vermoeden is, wordt er een biopsie gedaan waarbij een stukje van het weefsel wordt verwijderd voor verder onderzoek. Is het zeer duidelijk dat het kan gaan om een melanoom, kan het zijn dat de huidspecialist beslist om het meteen volledig te verwijderen. In het laboratorium worden onderzoeken gedaan om vast te stellen of het om kanker gaat en om welke soort het gaat.  

Hoe ontstaat huidkanker? 
In de meeste gevallen ontstaat huidkanker door te veel blootstelling aan schadelijke uv-stralen. Wanneer de huid veelvuldig in aanraking komt met uv-stralen kunnen de huidcellen beschadigd raken. Hierdoor kan later huidkanker ontstaan. Naast uv-straling heeft je huidtype ook een grote impact op het risico dat je loopt. Lichtere huidtypes zullen sneller verbranden in de zon waardoor de huidcellen sneller beschadigd raken. Verder speelt erfelijkheid ook een belangrijke rol in het risico op huidkanker.  
Op welke plaatsen op het lichaam kan huidkanker voorkomen?
Huidkanker kan overal op de huid voorkomen. Toch lopen bepaalde plekken op het lichaam een groter risico op huidkanker. Dit zijn plekken die veel in contact komen met zonlicht zoals: het gezicht (voorhoofd, jukbeenderen, neus en kin), de hals, de schedel (bij kalende mannen) armen en benen.   

Soorten huidkanker

Er bestaan verschillende vormen van huidkanker. Hieronder vind je de 5 meest voorkomende soorten terug.

• Basocellulair carcinoma: Dit is de vaakst voorkomende vorm van huidkanker, maar gelukkig genoeg ook de minst gevaarlijke. Het ziet eruit als een roze bultje met een glimmende parelachtige rand. Verder kan het ook lijken op een wondje dat maar niet wilt genezen met schilferende korst. 
• Actinische Keratose: Hierbij gaat het nog niet effectief om kanker, maar spreekt men eerder van een voorstadium van huidkanker. Het zijn kleine rode ruw aanvoelende plekjes op de huid die ook makkelijk kunnen gaan bloeden. Ongeveer 10 tot 15% van deze plekjes zullen zich ontwikkelen tot spinocellulair- of plaveiselcelcarcinoom. 
• Spinocellulair of plaveiselcelcarcinoom: Dit is de tweede vaakst voorkomende vorm van huidkanker en ziet eruit als een korstachtige bobbel die ook gepaard kan gaan met zweren. Deze soort huidkanker komt meestal voor op stukken huid die veel blootgesteld worden aan de zon. De behandeling voor deze huidkanker vereist meestal een chirurgische ingreep waarbij het gezwel wordt weggenomen. 
• Melanoom: Deze vorm van huidkanker is de meest gevaarlijke aangezien het relatief snel kan uitzaaien naar de lymfeklieren. Een melanoom lijkt van uitzicht op een grotere donkergekleurde moedervlek. In sommige gevallen kan een melanoom ook rood kleuren.
• Merkelcelcarcinoom: De Merkelcellen zijn grote ovale cellen in de huid die helpen met alles wat met voelen te maken heeft. In deze cellen kan zich ook kanker ontwikkelen die snel kan uitzaaien.        
   

Melanoom verwijderen

De behandeling van kwaadaardige huidtumoren hangt af van de noden van zowel de huidkanker en van het individu. Er zijn een aantal verschillenden behandelopties. Deze worden in een multidisciplinair oncologisch consult besproken waarbij artsen uit verschillende disciplines de juiste behandeling voor de patiënt bespreken. De verschillende behandelingen die gebruikt kunnen worden om een melanoom te verwijderen zijn de volgende:

• Chirurgie
• Radiotherapie
• Chemotherapie
• Geïsoleerde ledemaatperfusie
• Immunotherapie

Bij chirurgie verwijderen ze eerst het melanoom door de tumor en eventueel het stukje huid rond de tumor weg te snijden. Hoeveel ze wegsnijden hangt af van de grootte en dikte van de tumor. Wanneer dit een groot oppervlak is, voeren ze een huidtransplantatie uit omdat de wonde niet dichtgenaaid kan worden.

Wanneer er voor radiotherapie wordt gekozen, bestralen ze het gedeelte van de huid waar de tumor zit. Dit kan ook een opvolgbehandeling zijn na de chirurgische verwijdering van de tumor. Op deze manier worden kwaadaardige cellen vernietigd.

Chemotherapie wordt voornamelijk gebruikt als de tumor vrij dik is omdat dit het risico op uitzaaiingen verhoogt. De chemo remt het ziekteproces af en vermindert de klachten.

Wanneer een melanoom al sterk ontwikkeld is en op de huid van een arm of een been voorkomt, kan worden beslist om een zeer intensieve behandeling te gebruiken. Geïsoleerde ledemaatperfusie is een behandeling waarbij de bloedsomloop naar het arm of het been wordt afgesloten om dan het lichaamsdeel te “wassen” met chemotherapeutische geneesmiddelen. De dosissen liggen dan veel hoger omdat ze geen andere organen kunnen beschadigen doordat het lichaamsdeel dat ermee behandeld wordt, afgesloten is van de rest van het lichaam.

Immunotherapie wordt gebruikt om het afweermechanisme van de behandelde patiënt te verhogen. Dit kan ervoor zorgen dat de resterende kankercellen verdwijnen en de patiënt minder kan heeft op een terugval. Dit is dus voornamelijk een nabehandeling.

Melanoom afbeeldingen

Risicofactoren

Je huidtype: dit gaat van fototype 1 (heel bleek, bruinen nooit) tot fototype 6 (Afrikaans). Hoe lager je fototype is, des te hoger is je kans.

Het aantal moedervlekken: indien je meer dan 50 moedervlekken hebt, waarvan 3 speciale, dan heb je ook een hogere kans op.

Ben je erfelijk belast? Als het in je familie wel meer voorkomt, is je kans er op hoger.

Het aantal uren dat je blootgesteld bent aan de zon: in tegenstelling tot de vorige 3 puntjes, heb je hier wel invloed op!

Zonnebank: als je 1 sessie onder de zonnebank gaat, stijgt je risico met 20%. Daar komt nog 2% per sessie per jaar bij. En wanneer je jonger dan 35 jaar bent als je onder de zonnebank gaat, heb je 75% meer kans om het te krijgen

Andere weetjes

Een melanoom kan ook in een nagel voorkomen. Dit zie je als een zwarte band in de nagel: het melanoom bevindt zich ter hoogte van de nagelwortel, en geeft pigment af aan de nagel.

Huidkanker komt zeer frequent voor, maar we kunnen het zien met het blote oog! De jaarlijkse preventiecampagnes van Euromelanoma zijn belangrijk in het opsporen van deze tumoren. Je kan ook zelf kijken: op je gezicht, tussen je vingers, tussen de haren, op de borst, op de rug, tussen de billen, aan de achterkant van de benen, en kijken of er ‘iets nieuw is of iets wat veranderd is’.

Elk van ons heeft een bepaald zonnekapitaal. Eens dit opgebruikt is, stijgt onze kans op huidkanker. Je kan je huid een heel eind helpen door altijd zonnecrème te smeren als je buitenkomt. Dit moet je correct doen: je zonnecrème aanbrengen een half uur voor je buiten gaat, en genoeg zonnecrème gebruiken. Ook om de 2 uur herhalen (want de filters vervallen snel in de zon)!

Vitamine-tabletjes (met ook antioxidantia) hebben een beschermend effect bij foto-veroudering (huidveroudering door de zon). Ze werken ook zeer goed in het voorkomen van zonne-allergie. Ze hebben echter geen invloed op het voorkomen van huidkanker!

In Australië krijgt 2 op 3 personen te maken met huidkanker! Reden: de Britten wonen nog niet lang genoeg in Australië (waar de zon veel schijnt). De huid heeft immers 10000 jaar nodig om zich aan te passen.

Er zijn meer mannen met een melanoom op de linkerarm dan vrouwen. Reden: meer mannen zitten achter het stuur van de wagen of vrachtwagen dan vrouwen, en UV-stralen kunnen door een glasraam.

Bij vrouwen ouder dan 50 jaar komen er meer melanomen voor aan de rechterzijde. Reden: ze laten zich nog steeds meer vervoeren.

        >> In de toekomst verwacht men een verandering van deze verhoudingen!

Wat kun je zelf doen?

Huidkanker kun je niet zelf behandelen, maar je kunt het risico op huidkanker verkleinen door enkele voorzorgsmaatregelen te nemen die de huid beschermen tegen de schadelijke uv-straling van de zon. 

• Vermijd dat de huid verbrandt. Laat de huid eerst wennen aan zonlicht alvorens lange tijd in de zon door te brengen. 
• De zon geeft de grootste hoeveelheid uv-straling af tussen 12u en 15u. Je vermijd de zon dus beter tussen deze tijdstippen.
• Als je in de zon komt, smeer je ontblootte huid in met zonnecrème die bescherming biedt tegen zowel uv-A als uv-B stralen. Een crème met een beschermingsfactor (SPF) van minimum 30 is aangeraden. Smeer de huid iedere twee uur opnieuw in. Tijdens sporten en wateractiviteiten kan het nodig zijn om je sneller opnieuw in te smeren.  
• Draag een zonnehoed of pet om het hoofd en gezicht te beschermen. 
• Vermijd zonnebanken en andere toestellen die de huid doen bruinen. 
• Een aftersun helpt de structuur van de huid te herstellen, maar biedt geen bescherming tegen de zon. 

Vooruitzichten 

Wanneer huidkanker tijdig opgespoord kan worden, zijn de overlevingskansen hoog. Van een basocellulair carinoma geneest bijna 100% van de patiënten. Ook bij het plaveiselcelcarcinoom ligt het genezingspercentage hoog met bijna 90% van de patiënten die genezen. Bij het melanoom is de genezingskans erg afhankelijk van hoe vroeg de kanker opgespoord kan worden. Bij patiënten met een melanoom dat vroeg ontdekt wordt, is ongeveer 80% minstens 5 jaar kankervrij na de behandeling.    
 

Heb je nog vragen of wens je advies, lees dan onze tips om huidkanker te voorkomen of contacteer dan onze Viata apotheker.