IJzertekort: symptomen en oplossingen

Oorzaken

IJzergebrek treedt op wanneer je lichaam niet genoeg ijzer heeft om hemoglobine te produceren. Hemoglobine is het deel van de rode bloedcellen dat het bloed zijn rode kleur geeft en de rode bloedcellen in staat stelt om zuurstofrijk bloed door het hele lichaam te dragen.

Als u niet genoeg ijzer verbruikt, of als u te veel ijzer verliest, kan uw lichaam niet genoeg hemoglobine produceren en zal er uiteindelijk bloedarmoede ontstaan door ijzertekort.

Oorzaken van ijzergebrekanemie zijn onder andere:

• Bloedverlies. Bloed bevat ijzer in de rode bloedcellen. Dus als je bloed verliest, verlies je wat ijzer. Vrouwen met zware periodes lopen het risico op ijzergebrekanemie omdat ze tijdens de menstruatie bloed verliezen. Langzaam, chronisch bloedverlies in het lichaam - zoals bij een maagzweer, een hiatale hernia, een dikke darm poliep of colorectale kanker - kan leiden tot ijzergebrekanemie. Maagdarmbloedingen kunnen het gevolg zijn van regelmatig gebruik van sommige over-the-counter pijnstillers, vooral aspirine.
• Een tekort aan ijzer in uw dieet. Uw lichaam krijgt regelmatig ijzer uit het voedsel dat u eet. Als u te weinig ijzer gebruikt, kan uw lichaam na verloop van tijd een tekort aan ijzer krijgen. Voorbeelden van ijzerrijk voedsel zijn vlees, eieren, groene bladgroenten en ijzerverrijkte voedingsmiddelen. Voor een goede groei en ontwikkeling hebben zuigelingen en kinderen ook ijzer uit hun voeding nodig.
• Een onvermogen om ijzer te absorberen. IJzer uit voedsel wordt geabsorbeerd in je bloedbaan in je dunne darm. Een darmstoornis, zoals coeliakie, die het vermogen van je darm om voedingsstoffen uit verteerd voedsel te absorberen beïnvloedt, kan leiden tot bloedarmoede door ijzertekort. Als een deel van uw dunne darm is omzeild of operatief is verwijderd, kan dat invloed hebben op uw vermogen om ijzer en andere voedingsstoffen te absorberen.
• Zwangerschap. Zonder ijzersuppletie komt ijzergebrekanemie bij veel zwangere vrouwen voor, omdat hun ijzeropslagplaatsen hun eigen verhoogde bloedvolume moeten dienen en een bron van hemoglobine voor de groeiende foetus moeten zijn.

Risicofactoren

Deze groepen mensen hebben mogelijk een verhoogd risico op ijzertekortanemie:

• Vrouwen. Omdat vrouwen tijdens de menstruatie bloed verliezen, lopen vrouwen over het algemeen een groter risico op bloedarmoede door ijzertekort.
• Zuigelingen en kinderen. Zuigelingen, vooral zij die een laag geboortegewicht hadden of te vroeg geboren waren, die niet genoeg ijzer uit de moedermelk of de formule krijgen, kunnen een risico op ijzertekort hebben. Kinderen hebben extra ijzer nodig tijdens de groeispurten. Als uw kind geen gezonde, gevarieerde voeding eet, loopt hij of zij het risico op bloedarmoede.
• Vegetariërs. Mensen die geen vlees eten, lopen een groter risico op bloedarmoede door ijzertekort als ze geen ander ijzerrijk voedsel eten.
• Frequente bloeddonoren. Mensen die routinematig bloed geven, kunnen een verhoogd risico op ijzergebrekanemie hebben, omdat bloeddonatie de ijzervoorraden kan aantasten. Een laag hemoglobinegehalte in verband met bloeddonatie kan een tijdelijk probleem zijn dat wordt verholpen door meer ijzerrijk voedsel te eten. Als u wordt verteld dat u geen bloed kunt geven vanwege een laag hemoglobinegehalte, vraag dan uw arts of u zich zorgen moet maken.

Complicaties

Milde ijzertekort anemie veroorzaakt meestal geen complicaties. Echter, onbehandeld, kan ijzertekort anemie ernstig worden en leiden tot gezondheidsproblemen, waaronder de volgende:

• Hartproblemen. IJzergebrekanemie kan leiden tot een snelle of onregelmatige hartslag. Uw hart moet meer bloed pompen om het gebrek aan zuurstof in uw bloed te compenseren wanneer u bloedarmoede heeft. Dit kan leiden tot een vergroot hart of hartfalen.
• Problemen tijdens de zwangerschap. Bij zwangere vrouwen is ernstige ijzergebrekanemie in verband gebracht met vroeggeboorten en baby's met een laag geboortegewicht. Maar de aandoening is te voorkomen bij zwangere vrouwen die ijzersupplementen krijgen als onderdeel van hun prenatale zorg.
• Groeiproblemen. Bij baby's en kinderen kan een ernstig ijzertekort leiden tot bloedarmoede en een vertraagde groei en ontwikkeling. Bovendien wordt ijzergebrekanemie geassocieerd met een verhoogde gevoeligheid voor infecties.

Waarom is ijzer belangrijk voor het lichaam?

IJzer is een belangrijk onderdeel van ons bloed. Zo is ijzer van groot belang voor de productie van het eiwit hemoglobine dat helpt met het transport van zuurstof en koolstofdioxide in het bloed. Wanneer je last hebt van een ijzertekort wordt het transport van zuurstof in het lichaam dus verstoord. Wanneer er te weinig rode bloedcellen in het bloed aanwezig zijn of wanneer de rode bloedcellen te weinig hemoglobine bevatten, spreekt men van bloedarmoede. Een ijzertekort en bloedarmoede gaan bijgevolg vaak hand in hand.    

Hoe herken je een ijzertekort?

Wanneer je last hebt van een ijzertekort kun je last hebben van symptomen zoals vermoeidheid en kortademigheid. Verder kun je er ook wat bleekjes uitzien aangezien hemoglobine helpt om kleur te geven aan onze huid. Symptomen zoals rusteloze benen, hoofdpijn en een onregelmatige hartslag komen ook vaak voor bij een ijzertekort.

Kort opgesomd:

• Vermoeidheid
• Kortademigheid
• Blekere huid
• Rusteloze benen
• Hoofdpijn
• Onregelmatige hartslag

Wat doe je aan een ijzertekort?

Een ijzertekort komt bij de meeste volwassenen niet heel erg vaak voor. Toch lopen bepaalde risicogroepen een groter risico om een tekort te hebben. Zo hebben vrouwen tijdens de menstruatie meer nood aan ijzer. Zwangere vrouwen en vrouwen die borstvoeding geven hebben ook meer ijzer nodig net als vegetariërs en veganisten. 

Wanneer je toch last hebt van een ijzertekort kun je dit niet enkel aan de hand van supplementen opvangen, maar ook door op je voeding te letten. Ons lichaam krijgt namelijk ijzer binnen via de voeding die we elke dag eten. 

IJzerrijke voeding 

Bepaalde voedingsmiddelen bevatten meer ijzer dan andere. Door meer ijzerrijke voeding te eten kun je dus een ijzertekort opvangen. Vlees is een goed voorbeeld van ijzerrijke voeding. Het is dan ook aangeraden om enkele keren per week vlees te eten of te kiezen voor vleesvervangers met ijzer. Verder kies je ook beter voor volkoren granen in de vorm van volkorenbrood, -pasta en peulvruchten. Groenten zoals spinazie, broccoli en boerenkool bevatten ook een stevige portie ijzer.

Kort opgesomd:

• Vlees 
• Volkoren granen
• Groenten zoals spinazie