Incontinentie: wat is het, oorzaken en voorkomen

Zo wordt de aandoening vaak geassocieerd met hoogbejaarden en met zware ziektes. Niets is minder waar want dertigers en veertigers krijgen evenzeer af te rekenen met urineverlies. Ongeveer een half miljoen Belgen kampt met incontinentie, maar toch blijft het moeilijk om hierover te spreken. Hierdoor sleept het probleem vaak jarenlang aan terwijl het in de meeste gevallen gemakkelijk te verhelpen is. 

Wat is incontinentie? 

Met incontinentie wordt een aandoening bedoeld waarbij de beheersing over de blaas verloren is. Hierdoor wordt het moeilijk om de urine op te houden met ongewenst urineverlies als gevolg. Incontinentie komt voor bij ongeveer 25 percent van de zeventigplussers en bij 50 percent van alle tachtigplussers. Laat je echter niet misleiden door deze cijfers, want een groot gedeelte van dertig- en veertigplussers heeft evenzeer last van ongewenst urineverlies.

De drie meest voorkomende vormen van incontinentie zijn:

• Inspanningsincontinentie: door een plotse verhoging van spanning of druk op de blaas kan de sluitspier de urine niet meer tegenhouden. Niezen, hoesten of lachen kunnen hiervoor zorgen. 
• Aandrangincontinentie: hierbij maakt de blaasspier onvrijwillige samentrekkingen waardoor er urine uit de blaas wordt geperst. 
• Overloopincontinentie: hierbij zorgt een overrekking van de blaas ervoor dat de blaas niet meer (volledig) geleegd wordt waardoor er ook na het plassen ook nog urine wordt verloren. 

Incontinentie komt voor bij ongeveer 25 percent van de zeventigplussers en bij 50 percent van alle tachtigplussers.

Wat zijn de oorzaken van incontinentie?

Een eenduidige oorzaak voor incontinentie bestaat niet. Zo kan inspanningsincontinentie ontstaan als de afsluiting van die blaas niet meer naar behoren functioneert omdat de bekkenbodemspieren verzwakt zijn. Dit kan niet enkel veroorzaakt worden door het ouder worden of tijdens de menopauze, maar ook na een zwangerschap of bevalling. Verder kan je urine verliezen wanneer de sluitspier van de blaas niet sterk genoeg is om de urine tegen te houden bij verhoogde druk of spanning op de blaas. Lachen, niezen, hoesten, bukken en springen kunnen allemaal factoren zijn die bijdragen tot een verhoogde druk op de blaas.  

Oorzaken aandrangincontinentie

Bij deze vorm van incontinentie ontstaat er vaak uit het niets een grote drang om te plassen. Bij een overactieve blaas of onvrijwillige samentrekkingen van de blaasspier moet men vaker dan normaal plassen zodat men ook vaak ’s nachts naar het toilet moet gaan. De kans op aandrangincontinentie vergroot bij het ouder worden, slechte plasgewoontes (te vaak, te weinig naar het toilet gaan) en bij het drinken van cafeïnehoudende dranken en alcohol. Verder kan het gebruik van bepaalde geneesmiddelen of een geïrriteerde blaas ook een negatief effect hebben op je urineverlies. 

Lees meer over aandrangincontinentie

Oorzaken overloopincontinentie 

Bij een overrekking van de blaas wordt deze niet meer geledigd met een continu verlies van urine als gevolg. Een obstructie van de plasbuis door een vergroting van de prostaat is de meest voorkomende oorzaak van deze vorm van incontinentie. Verder kan het gebruik van sommige antipsychotica en antidepressiva er ook voor zorgen dat je ongewenst urine verliest.    

Lees meer over: overloopincontinentie

Hoe voorkom je incontinentie?

Het cliché klinkt dat er niks te doen is tegen urineverlies, maar in vele gevallen kan incontinentie simpel vermeden of verminderd worden. Met enkele simpele tips kan ongewenst urineverlies snel verleden tijd zijn.

Goed toiletgedrag 

Iedereen beschouwt zijn eigen toiletgedrag waarschijnlijk als goed en normaal, maar is dat ook echt zo? Het dagelijks toiletbezoek mag dan wel voor iedereen routine zijn, toch kunnen enkele simpele tips helpen om het risico op incontinentie te verkleinen. 

Zet steeds je voeten stevig op de grond terwijl de knieën losjes uit elkaar staan. Verder zorg je ervoor dat je mooi rechtop zit (onderrug lichtjes hol) en adem ontspannen. Neem gerust de tijd om de blaas volledig te ledigen terwijl je de bekkenbodem zo veel mogelijk ontspant. Stel het plassen ook niet te lang uit! 

Bekkenbodemoefeningen

Na de zwangerschap of tijdens de overgang kunnen oefeningen die de bekkenbodem verstevigen ook helpen om ongewenst urineverlies tegen te gaan. Door de bekkenbodemspieren te trainen versterk je de sluitspier van de blaas en krijg je meer controle over de blaas. 

Een simpele oefening is de bekkenbodemspieren gedurende 6 tot 8 seconden aan te spannen gevolgd door 6 tot 8 seconden ontspanning. Dit doe je een tiental keer na elkaar. De oefening herhaal je iedere ochtend, middag en avond en wanneer nodig tot tien keer per dag. 

Door de bekkenbodemspieren te trainen versterk je de sluitspier van de blaas en krijg je meer controle over de blaas.

Andere tips om incontinentie te voorkomen

Naast een goed toiletgedrag en het trainen van de bekkenbodemspieren kan het ook helpen om de vochtinname te spreiden over de hele dag. Het helpt ook zeker niet om minder te gaan drinken. Hierdoor wordt de urine geconcentreerder met een verhoogd risico op blaasontstekingen tot gevolg. Drink dus zeker 1,5 tot 2 liter water doorheen de hele dag!

Wanneer je overgewicht hebt, kan het ook helpen om af te vallen. Hierdoor vermindert de druk en spanning op de blaas waardoor de sluitspier beter kan functioneren. Verder kan het ook helpen om alcohol, thee en cafeïnehoudende dranken zoals koffie te mijden aangezien deze dranken de blaaswand kunnen irriteren.      

Wanneer ga je naar een dokter?

Het is vaak nog een taboe om over incontinentie te spreken. Het is voor velen dan ook een grote stap om een afspraak met een dokter te maken. Je zet toch het best de schaamte even opzij en neemt zo snel mogelijk contact op met een arts wanneer je last hebt van ongewild urineverlies. Leg de dokter uit hoe lang de klachten al bestaan en hoe vaak je er last van hebt. De arts kan een gepaste behandeling zoeken die de klachten definitief doet verdwijnen of voor een verbetering kan zorgen.    

Je zet toch het best de schaamte even opzij en neemt zo snel mogelijk contact op met een arts wanneer je last hebt van ongewild urineverlies.

Behandelingen voor incontinentie

De behandelingen voor incontinentie hebben de laatste jaren veel vooruitgang geboekt waardoor de klachten na een juiste diagnose vaak definitief opgelost kunnen worden. Het type behandeling hangt natuurlijk ook af van de vorm van incontinentie.   

Behandelingen inspanningsincontinentie 

Door de spieren in de bekkenbodem te versterken krijg je meer controle over de blaas. Met simpele oefeningen kan je de bekkenbodemspieren trainen waardoor je tijdens inspanningen minder last krijgt van urineverlies. Wanneer je niet zeker bent hoe je de oefeningen moet uitvoeren, kan een arts of kinesist je hiermee helpen. Verder kan een kleine heelkundige ingreep in sommige gevallen ook helpen. 

Behandelingen aandrangincontinentie

Je kan met blaastraining leren om het plassen uit te stellen. Een kinesist kan hierbij ook helpen met de blaastraining. Wanneer de blaastraining onvoldoende effect heeft, kan een arts ook gespecialiseerde medicatie voorschrijven.  

Wat kan ik zelf doen tegen incontinentie? 

Je kan zelf ook enkele stappen ondernemen om ongewenst urineverlies tegen te gaan. Zo is het altijd een goed idee om je bekkenbodem in topvorm te laten verkeren. Dit doe je aan de hand van de oefeningen die al eerder in dit artikel werden beschreven. Verder helpt het ook om alcohol en cafeïnehoudende dranken te mijden terwijl je ook op je lijn let. 

Incontinentiehulpmiddelen

Wanneer je urineverlies niet helemaal vermeden kan worden, kan je altijd rekenen op incontinentiemateriaal. Hierdoor heb je minder last van de gevolgen van ongewenst urineverlies. 

Opvangmateriaal

Met opvangmateriaal kan je de verloren urine opvangen in een plastic zakje. Bij deze methode wordt er een katheder (dun buisje in de blaas) aangebracht. Dit buisje vervoert te urine naar een plastic zak. Voor mannen bestaat er een alternatief in de vorm van een huls die over de penis wordt geschoven.   

Absorberende middelen 

Naast opvangmateriaal kan je ook rekenen op absorberende producten zoals luiers en inlegkruisjes om de verloren urine op te vangen. Bij licht urineverlies volstaat een inlegluier meestal. Wanneer het urineverlies ernstiger is, kan een broekluier meer urine absorberen.